23 Νοέ «Απόδοση ή υγεία;» του Δρόσου Βενετούλη
Όσο περισσότερο γίνεται κατανοητή η επίδραση της διατροφής στην υγεία και στην απόδοση, τόσο ισχυροποιείται η πεποίθηση ότι το όφελος της φυσικής διατροφής είναι ανυπολόγιστο. Παραδόξως, δεν έχουν γίνει μελέτες, οι οποίες να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα της στην απόδοση, σε αντίθεση με τα συμπληρώματα και τα αμινοξέα, για τα οποία η βιβλιογραφία είναι κατακλυσμική. Ωστόσο, αυτό που δεν έχει, επαρκώς, τονιστεί και ερευνηθεί είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των συμπληρωμάτων και των βελτιωτικών της απόδοσης στην ελαστικότητα των αγγείων, στην ορμονική και καρδιακή λειτουργία, στο αμυντικό σύστημα του οργανισμού, στη λειτουργία του ήπατος και των νεφρών, και αλλού.
Πολλά συστατικά συνθετικών και ντοπογόνων ουσιών, ενώ βελτιώνουν ορισμένες λειτουργίες, ταυτόχρονα δηλητηριάζουν άλλες. Αυτό που κάνει τη διαφορά υπέρ των πραγματικών τροφών είναι η δυναμική δράση του πολύπλοκου συνδυασμού των χιλιάδων ουσιών, οι οποίες βρίσκονται σε ιδανική ποσότητα και αναλογία μεταξύ τους, ώστε να αλληλοενισχύονται οι ωφέλιμες δράσεις τους και να αλληλοεξουδετερώνονται οι τοξικές. Για παράδειγμα, αν και οι αντιοξειδωτικές ουσίες των φρούτων και των λαχανικών είναι ελάχιστες, εντούτοις αποτελούν το άριστο αντιοξειδωτικό ερέθισμα, διότι διεγείρουν τον οργανισμό να παράγει τις δικές του αντιοξειδωτικές ουσίες. Αντίθετα, η χορήγηση συμπληρωμάτων με μεγάλη δόση αντιοξειδωτικών βιταμινών καταστέλλει την ενδογενή αντιοξειδωτική άμυνα.
Η ακατάλληλη χρήση πολλών διαιτητικών συμπληρωμάτων μπορεί να μπλοκάρει τη λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος, αναστέλλοντας την έκφραση γονιδίων, τα οποία σχετίζονται με πρωτεΐνοσύνθεση.
Το αντιφλεγμονώδες αμυντικό σύστημα είναι ένα πολύπλοκο σύστημα ενζύμων και άλλων χημικών ουσιών, τα οποία προστατεύουν τις δομές και τα όργανα από χημικές βλάβες, οφειλόμενες σε φλεγμονώδεις ουσίες που παράγονται κατά την άσκηση. Η μακροπρόθεσμη χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής και επεξεργασμένων τροφών μειώνει τη δυνατότητα επιδιόρθωσης-αποκατάστασης των μυών, ύστερα από μια σκληρή προπόνηση ή έναν αγώνα, επειδή μειώνεται η ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη, η οποία είναι ισχυρή αναβολική ορμόνη. Επομένως, αν και υπάρχει σημαντική αλληλοκάλυψη μεταξύ καλής απόδοσης σε ένα άθλημα και καλής υγείας, εντούτοις άλλο πράγμα είναι η καλή απόδοση και άλλο η καλή φυσική κατάσταση και η υγεία. Χαρακτηριστικό είναι ότι η αερόβια βελτίωση με τη χρήση της κρεατίνης δε σημαίνει βελτίωση της φυσικής κατάστασης.
Η λύση για την ανοχή στην παρατεταμένη προσπάθεια και στην κόπωση είναι το ισχυρό αντιοξειδωτικό σύστημα του οργανισμού, το οποίο στηρίζεται στη διατροφή με πραγματικές τροφές. Γι’ αυτό και το μεγαλύτερο ποσοστό των αθλητών από την Κένυα και την Αιθιοπία δε χρησιμοποιούν συμπληρώματα διατροφής.
Η τάση για προτεραιότητα στη νίκη έχει τις ρίζες της 2500 χρόνια πριν, στους αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες, και οι προοπτικές για την αναχαίτισή της διαφαίνονται ελάχιστες. Η επίγνωση του κινδύνου που καραδοκεί, μέσα από τη σωστή ενημέρωση από τη σχολική κιόλας ηλικία, ίσως προστατεύσει τις επόμενες γενεές.
Δρόσος Βενετούλης
Πνευμονολόγος, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου, Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.