Τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων

Το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων είναι στη φύση μας ή μήπως όχι;

Χιλιάδες χρόνια πριν εφευρεθούν τα χρονόμετρα, ο αθλητικός εξοπλισμός και τα ρεκόρ, ο άνθρωπος έτρεχε για έναν βασικό λόγο: την επιβίωσή του. Είναι, λοιπόν, ποτέ δυνατόν να ωθεί ένας μαραθώνιος το ανθρώπινο σώμα πέρα από τα όριά του;

Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων οδηγεί σε σοβαρές βλάβες των αρθρώσεων και καταδικάζει τα πόδια να «γεράσουν» πριν από την ώρα τους. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε 10.000 δρομείς να συμμετάσχουν στον 27ο Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας, που πραγματοποιήθηκε στις 8 Νοεμβρίου στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη. Ούτε άλλους 40.000 δρομείς στις αρχές Νοεμβρίου στον Μαραθώνιο της Νέας Υόρκης, καθώς και δεκάδες χιλιάδες άλλους σε μαραθώνιους που διεξήχθησαν στη διάρκεια του έτους απ’ άκρη σ’ άκρη του πλανήτη.

Μαζί με τους μαραθωνοδρόμους, ωστόσο, αυξάνονται και οι τραυματισμοί. Ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι το 90% όσων προπονούνται για την αξέχαστη κούρσα των 42.195 μέτρων υφίστανται κάποιον τραυματισμό. Τι συμβαίνει λοιπόν;

Ο Κρίστοφερ ΜακΝτούγκαλ, φανατικός δρομέας, που επί χρόνια ταλαιπωρήθηκε από τραυματισμούς, αποφάσισε να αναζητήσει την απάντηση μελετώντας τη φυλή των Ινδιάνων Ταραχουμάρα του Μεξικού, που φημίζονται για την ικανότητά τους να διανύουν τρέχοντας τεράστιες αποστάσεις μόνο με τα χαρακτηριστικά ινδιάνικα μοκασίνια.

Αποτέλεσμα της μελέτης του ήταν το βιβλίο «Born to Run» (εκδόσεις Knopf) το οποίο _ γράφει η εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» _ κυκλοφόρησε πρόσφατα στις ΗΠΑ.

Σε αυτό, ο κ. ΜακΝτούγκαλ υποστηρίζει πως το τρέξιμο δεν είναι εκ φύσεως επικίνδυνο, αλλά επειδή προπονούμαστε υπερβολικά πολύ και απότομα και χρησιμοποιώντας λάθος εξοπλισμό εμείς οι ίδιοι προκαλούμε τις κακώσεις.

«Οι δρόμοι αντοχής άρχισαν να θεωρούνται αληθινή τρέλα μόλις στα τέλη του 20ού αιώνα» και πολύ πρόσφατα άρχισαν να σχετίζονται με πόνους και τραυματισμούς. Ο άνθρωπος είναι γεννημένος για να τρέχει – και αν τραυματίζεται, ευθύνεται ο ίδιος και οι επιλογές του».

Ο ρόλος του ιδρώτα
Τα επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν την άποψη ότι οι άνθρωποι εξελίχθηκαν για να γίνουν δρομείς. Σε άρθρο τους που δημοσιεύθηκε το 2007 στην επιθεώρηση «Sports Medicine», ο δρ Ντάνιελ Ε. Λίμπερμαν, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, και ο δρ Ντένις Μ. Μπραμπλ, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, παραθέτουν πολλά χαρακτηριστικά, μοναδικά για τον άνθρωπο, που υποδηλώνουν ότι το τρέξιμο αντοχής έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή μας.

Τα περισσότερα θηλαστικά μπορούν να τρέξουν για λίγο με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από τους ανθρώπους – το γεγονός ότι διαθέτουν τέσσερα πόδια τούς δίνει σαφές πλεονέκτημα. Όταν όμως το θέμα είναι οι μεγάλες αποστάσεις, εμείς μπορούμε να ξεπεράσουμε σχεδόν όλα τα ζώα. Επειδή έχουμε την ικανότητα να μειώνουμε τη σωματική θερμοκρασία μας με την εφίδρωση και όχι με το λαχάνιασμα όπως κάνουν τα ζώα, διατηρούμε δροσερές θερμοκρασίες σε ταχύτητες και αποστάσεις που θα υπερθέρμαιναν τα υπόλοιπα θηλαστικά. «Σε μια ζεστή μέρα», γράφουν οι δύο επιστήμονες, «ο άνθρωπος μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και ένα άλογο εάν τρέξουν μαζί στον μαραθώνιο».

Γιατί, όμως, το πλεονέκτημά μας να σχετίζεται με τις μεγάλες αποστάσεις; Η θεωρία που επικρατεί είναι ότι οι πρωτόγονοι έπρεπε να διανύσουν τρέχοντας μεγάλες αποστάσεις για να κυνηγήσουν _ είτε περιμένοντας να κουραστεί το θήραμα για να το σκοτώσουν με ασφάλεια από κοντινή απόσταση, είτε για να βρουν κάποιο πρόσφατα σκοτωμένο ζώο. «Οι πρωτόγονοι χρησιμοποιούσαν άριστα τη δυνατότητά τους να τρέχουν στη ζέστη», λέει ο δρ Μπραμπλ. «Οι άνθρωποι διαθέτουμε ένα τέλειο σύστημα εσωτερικού κλιματισμού – πολλούς ιδρωτοποιούς αδένες, λιγοστό τρίχωμα».

Το μεγάλο δάκτυλο
Ακόμα και η ανατομία μας συνηγορεί υπέρ της ικανότητάς μας να τρέχουμε. Μελέτη που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στην «Επιθεώρηση Πειραματικής Βιολογίας» (JEB), έδειξε ότι τα μικρά και ίσια μεγάλα δάκτυλα των ποδιών μας μάς επιτρέπουν να τρέχουμε πιο αποτελεσματικά σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα μεγάλα δάκτυλα των άλλων ζώων.

Η αύξηση του μεγέθους του μεγάλου δακτύλου κατά μόλις 20% διπλασιάζει το μηχανικό φορτίο στα πόδια. Ακόμα και το ότι το μεγάλο δάκτυλο είναι στην ευθεία, στη μύτη του ποδιού και όχι προς το πλάι, υποδηλώνει ότι εξελίχθηκε έτσι για να διευκολύνει το τρέξιμο. «Το μεγάλο δάκτυλο βρίσκεται σε αρμονία με τα υπόλοιπα και είναι το τελευταίο που αφήνει το έδαφος όταν τρέχουμε», εξηγεί ο δρ Μπραμπλ.

Επιπλέον, τα ανθρώπινα πόδια διαθέτουν μοναδικό δίκτυο συνδέσμων και τενόντων που παίζουν καθοριστικό ρόλο στο τρέξιμο ενώ και η στενή μέση με τη δυνατότητα περιστροφής της διευκολύνει το ρυθμό. Τέλος, οι άνθρωποι έχουν πολύ καλύτερα ανεπτυγμένη αίσθηση ισορροπίας απ’ ό,τι τα ζώα και μπορούν να κρατούν σταθερό το κεφάλι όταν τρέχουν. Όσον αφορά τα «καύσιμα» για το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, και γι’ αυτά έχει προνοήσει η φύση: έχουμε τη δυνατότητα να αποθηκεύουμε στους μυς μας γλυκογόνο (αυτό χρειάζονται για να λειτουργούν) για τουλάχιστον 32 χιλιόμετρα.

Οι τραυματισμοί
Αν, όμως, είμαστε φτιαγμένοι για να τρέχουμε, τότε γιατί συχνά τραυματιζόμαστε; Οι ειδικοί λένε ότι σε αυτό παίζει ρόλο συνδυασμός παραγόντων. Κατ’ αρχάς φταίει το ότι συνήθως ανακαλύπτουμε τη συστηματική γυμναστική μετά την ενηλικίωση. Γιατί; Διότι η γυμναστική στη μικρή ηλικία συμβάλλει στην ανάπτυξη των τενόντων και των μυών, ενώ όταν περιμένουμε να περάσουν τα χρόνια, το σώμα μας δεν είναι καλά ανεπτυγμένο για μεγάλες αποστάσεις. Επιπλέον, τρέχοντας σε τεχνητές επιφάνειες και με παπούτσια με παχιές σόλες που δεν μας επιτρέπουν να νιώθουμε το έδαφος, δεν τρέχουμε με φυσικό τρόπο, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμού.

Πώς μπορούν να αποσοβηθούν οι τραυματισμοί; Πιο αργή, πιο εύκολη προπόνηση, όσο πιο συχνά γίνεται για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, που να διακόπτεται συχνά από λίγο περπάτημα, ώστε να μιμούμαστε τη συμπεριφορά των μακρινών προγόνων μας. Και τρέξιμο σε διάφορες επιφάνειες, με τα πιο απλά, άνετα και με λεπτές σόλες παπούτσια που μπορούμε, ώστε να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός τρόπος τρεξίματος.

Ο κ. ΜακΝτούγκαλ λέει πως έχει εφαρμόσει όλα τα παραπάνω και δεν έχει τραυματιστεί ούτε μία φορά τα τρία τελευταία χρόνια, γράφουν οι «Τάιμς».

Οι ασθένειες δεν είναι εμπόδιο
Το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων είναι τόσο φυσικό, ώστε ούτε καν οι αρρώστιες δεν μπορούν να το καταστήσουν απαγορευτικό σε πολλούς ανθρώπους.

Στον 27ο Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας συμμετείχαν _ και τερμάτισαν επιτυχώς _ πάσχοντες από πολλά νοσήματα. Όπως ο Δανός Λιλεόρε Σόρεν, ο οποίος για δεύτερη φορά φέτος ήρθε στη χώρα μας για να συμμετάσχει. Τα 42 χιλιόμετρα τα διήνυσε σε 3 ώρες και 26 λεπτά. Όταν τερμάτισε, έλαμπε ολόκληρος από τον ενθουσιασμό του καθώς για μία ακόμα φορά είχε πετύχει να νικήσει τον διαβήτη του. Την ίδια χαρά είχε νιώσει και πριν από λίγους μήνες, όταν έπειτα από 7 ώρες και 5 λεπτά αγώνα είχε κατορθώσει να τερματίσει στον Μαραθώνιο του Ολύμπου.

Ο Σόρεν διαγνώστηκε με σακχαρώδη διαβήτη πριν από σχεδόν οκτώ χρόνια και μετά το πρώτο σοκ αποφάσισε «να δείξει στον κόσμο πως ο διαβήτης δεν αποτελεί εμπόδιο στη ζωή, αλλά απλώς μία πρόκληση». Έως τώρα έχει συμμετάσχει σε 27 μαραθώνιους και ελπίζει μέχρι του χρόνου, που γίνεται 30 ετών, να τους αυξήσει σε 30.

Πριν από τον αγώνα φροντίζει να μετράει το σάκχαρό του και να κάνει ένεση ινσουλίνης μακράς διάρκειας, ώστε να μη χρειαστεί άλλη στη διάρκεια του αγώνα.

Ταυτόχρονα όμως φροντίζει να «ακούει» το σώμα του:

Ξέρω ποια είναι τα όριά μου και οι επιδόσεις μου κάτω από πίεση, και δεν έχω διάθεση να ρισκάρω την υγεία μου

τονίζει.

Πηγή: www.tanea.gr